Γνωρίζετε τον όρο “soft skills” (οριζόντιες δεξιότητες); Χρησιμοποιείται για να περιγράψουμε ορισμένες μη τεχνικές, προσωπικές και κοινωνικές δεξιότητες των ατόμων και είναι ένας από τους πλέον σημαντικούς τομείς ενασχόλησης για παιδαγωγούς, ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς και επαγγελματίες υγείας. Πρόκειται, λοιπόν, για δεξιότητες που είτε υπάρχουν ανεπτυγμένες έμφυτα στην προσωπικότητα ενός ατόμου είτε υιοθετούνται και αναπτύσσονται με συνειδητή προσπάθεια1. Η ανθεκτικότητα, η θετική στάση απέναντι στις δυσκολίες, το χιούμορ, η αισιοδοξία εντάσσονται σε αυτή την κατηγορία ικανοτήτων.
Έχει παρατηρηθεί ότι τα άτομα που διαθέτουν ανεπτυγμένες τέτοιες δεξιότητες έχουν βελτιωμένη σωματική υγεία, ενώ οδηγούνται σε πιο υγιή γήρανση και διατήρηση των γνωστικών ικανοτήτων τους. Επιπλέον, αντιμετωπίζουν λιγότερες φθορές της σωματικής τους κατάστασης και τείνουν να αναρρώνουν πιο σύντομα από μία ασθένεια, ειδικά εάν εμπλέκονται και σε τακτική σωματική άσκηση1.
Από την άλλη, η ενασχόληση με τον αθλητισμό έχει βρεθεί ότι σχετίζεται με ανεπτυγμένες γνωστικές ικανότητες (αντίληψη, προσοχή, νοημοσύνη, οπτικοχωρικές ικανότητες) και προσωπικά χαρακτηριστικά2,3. Θα μπορούσαμε, λοιπόν, να πούμε ότι πρόκειται για μια σχέση αμφίδρομη ανάμεσα στις σωματικές και πνευματικές δεξιότητες.
Η ανανέωση των γνωστικών πόρων και η ανθεκτικότητα για την αντιμετώπιση των δύσκολων περιστάσεων που προκύπτουν στη διάρκεια της ζωής διατηρούν σε όξυνση τα soft skills των ατόμων. Συγκεκριμένα, ο ιδανικότερος συνδυασμός είναι η συμμετοχή σε αθλητικές δραστηριότητες από μικρή ηλικία και η συνεχόμενη ενασχόληση με την άσκηση και τον αθλητισμό σε διάφορες μορφές μέχρι ακόμα και την τρίτη ηλικία1.
«Παραδείγματα επίδρασης του αθλητισμού στην προσωπικότητα»
- Οι πολύμηνες αγωνιστικές σεζόν περιλαμβάνουν αγώνες με απροσδόκητα αποτελέσματα και αποτυχίες, που πρέπει να αντιμετωπίζονται αποφεύγοντας την τάση απογοήτευσης και παραίτησης, προκειμένου να επιτευχθούν καλά αποτελέσματα στο τέλος της χρονιάς – και αυτό απαιτεί επιμονή.
- Οι νέοι αθλητές μαθαίνουν να αναλαμβάνουν δράση έγκαιρα και με το βέλτιστο τρόπο, επομένως η εξάσκηση ενός αθλήματος θα μπορούσε πραγματικά να ενδυναμώσει την προσωπική πρωτοβουλία ενός ατόμου.
- Υπάρχει επίσης μια σαφής σχέση μεταξύ της εξάσκησης ορισμένων αθλημάτων και της ανάπτυξης ηγεσίας (de Prada Creo et al., 2020). Συν τοις άλλοις, ενισχύεται η αίσθηση ταυτότητας και επιτεύγματος ενός ατόμου, και η αυτοπεποίθησή του εν γένει.
- Τα άτομα που ασχολούνται με τον αθλητισμό οφείλουν επιπλέον να αναλαμβάνουν συνεχώς την ευθύνη των πράξεών τους, όπως επίσης και να λαμβάνουν αποφάσεις καθ’ όλη τη διάρκεια που αγωνίζονται. Γνωρίζοντας ότι επηρεάζουν τα δικά τους αποτελέσματα ή τα αποτελέσματα όλης της ομάδας τους.
- Είτε ασκούν ομαδικό σπορ είτε ατομικό, οφείλουν να καλλιεργήσουν την ικανότητά τους να συνεργάζονται με άλλους προκειμένου να επιτύχουν τους στόχους που έχουν θέσει.
Δεδομένης της αλληλένδετης λοιπόν σχέσης των soft skills με τα σωματικά/ αθλητικά γνωρίσματα, μια έρευνα ανέλυσε ένα μεγάλο δείγμα 1.115 ατόμων (10-18 ετών) ως προς τις γνωστικές ικανότητες (συλλογισμός) και ορισμένα προσωπικά χαρακτηριστικά (soft skills)3. Εξετάστηκε η συσχέτιση αυτών με την εξάσκηση ενός αθλήματος. Τα soft skills που αναζητούσαν οι ερευνητές στα άτομα ήταν τα παρακάτω:
- Η προσαρμοστικότητα στις εκάστοτε συνθήκες / αλλαγές
- Η περιέργεια ή η επιθυμία για απόκτηση νέας γνώσης
- Η πρωτοβουλία και η αποφασιστικότητα
- Χαρακτηριστικά της ηγεσίας, όπως το να είσαι το άτομο αναφοράς σε μια ομάδα ή να υποστηρίζεις και να παρακινείς τους άλλους
- Η επιμονή ή η γενική τάση να εργάζεσαι σκληρά για να επιτύχεις στόχους παρά τις δυσκολίες και να μην παραιτείσαι
- Κοινωνική συνείδηση ή αίσθηση ευθύνης για την κοινότητα και το περιβάλλον, ηθικές αρχές, όπως αίσθηση του δίκαιου και της αξιοκρατίας
Τα αποτελέσματα της μελέτης υποστηρίζουν την ύπαρξη θετικής σχέσης μεταξύ της συμμετοχής σε ένα άθλημα και σημαντικών προσωπικών χαρακτηριστικών (γνωστικές ικανότητες και soft skills). Οι προέφηβοι και οι έφηβοι που συμμετείχαν σε ένα άθλημα για περισσότερα χρόνια σημείωσαν υψηλότερη βαθμολογία όσον αφορά τις γνωστικές τους ικανότητες και δεξιότητες όπως η πρωτοβουλία, η ηγεσία και η επιμονή.
Εν πολλοίς, αποδείχθηκε ότι μετράει κάθε επιπλέον έτος στον αθλητισμό: για τα παιδιά που ασχολούνται από νωρίς, π.χ. από 8 ετών, οι γνωστικές τους ικανότητες θα έχουν δυνητικά ένα τυποποιημένο όφελος μετά από 10 χρόνια που δεν είναι καθόλου αμελητέο, λαμβάνοντας υπόψη ότι οι γνωστικές ικανότητες είναι σημαντικές σε όλη μας τη ζωή.
Έτσι, αναδεικνύεται για ακόμα μια φορά η θεμελιώδης σημασία της σωματικής δραστηριότητας και του αθλητισμού στην παιδική ηλικία και την εφηβεία αφού τα οφέλη τους επηρεάζουν διάφορες πτυχές της ζωής ενός ατόμου και την ψυχική και σωματική του υγεία (Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, 2019).
- Heppner HJ. Soft Skills : Etwas anderes Doping [Soft skills : Somewhat different doping]. Z Gerontol Geriatr. 2018 Feb;51(2):160-164. German. doi: 10.1007/s00391-017-1358-4. Epub 2017 Dec 12. PMID: 29234919.
- Scharfen H.-E., Memmert D. (2019). Measurement of cognitive functions in experts and elite athletes: A meta-analytic review. Appl. Cogn. Psychol. 33 843–860. 10.1002/acp.3526
- Feraco T, Meneghetti C. Sport Practice, Fluid Reasoning, and Soft Skills in 10- to 18-Year-Olds. Front Hum Neurosci. 2022 Mar 14;16:857412. doi: 10.3389/fnhum.2022.857412. PMID: 35360291; PMCID: PMC8963902.
ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΦΩΤΕΙΝΟΥ