Οστεοαρθρίτιδα και τρέξιμο. Καταρρίπτοντας τον μύθο

Η οστεοαρθρίτιδα (ΟΑ) είναι η πιο κοινή μορφή αρθρίτιδας. Αποκαλείται αλλιώς  εκφυλιστική ασθένεια των αρθρώσεων ή αρθρίτιδα «φθοράς». Επηρεάζει  συχνότερα  τα χέρια, τα ισχία , τα γόνατα και την σπονδυλική στήλη. Στην ΟΑ, ο χόνδρος μέσα σε μια άρθρωση αρχίζει να διασπάται και το υποκείμενο οστό αλλοιώνεται με την πάροδο του χρόνου. Εμφανίζονται συμπτώματα σταδιακά επιδεινούμενα, όπως:

• Πόνος
• Ακαμψία
• Απώλεια εύρους κίνησης
• Πρήξιμο κ.α.

Αντικρουόμενα στοιχεία υπάρχουν σχετικά με το εάν το τακτικό τρέξιμο σχετίζεται με τον επιπολασμό της οστεοαρθρίτιδας, η κοινή άποψη για χρόνια ήταν ότι οι δρομείς καταπονούν τα κάτω άκρα τους, εκφυλίζουν τις αρθρώσεις τους και άρα η ΟΑ είναι πιο κοινή μεταξύ δρομέων.

«Τρέχοντας πολλά χιλιόμετρα κάθε εβδομάδα, ρισκάρω περισσότερο να πάθω ΟΑ;»

Μια συστηματική ανασκόπηση και μετα-ανάλυση στην οποία συμπεριλήφθηκαν συνολικά 12.273 συμμετέχοντες (1272 δρομείς) στόχευσε στο να  προσδιορίσει  εάν ο εβδομαδιαίος όγκος  τρεξίματος σχετίζεται με τον επιπολασμό της οστεοαρθρίτιδας του γόνατος¹. Προηγούμενα στοιχεία αναφέρουν ότι τα  χαμηλότερα ποσοστά οστεοαρθρίτιδας γόνατος διαπιστώνονται σε δρομείς ερασιτεχνικού επιπέδου σε σύγκριση με επαγγελματίες (με μεγαλύτερο όγκο προπόνησης) και μάρτυρες- μη τακτικούς δρομείς (που έχουν χαμηλότερο όγκο προπόνησης). Η έρευνα εξήγαγε το αποτέλεσμα ότι δεν υπήρχε διαφορά στον επιπολασμό της οστεοαρθρίτιδας του γόνατος μεταξύ των δρομέων και των μαρτύρων.

Στη μελέτη οι συστηματικοί δρομείς που χωρίστηκαν σε 3 κατηγορίες:

• 8-32,1 km την εβδομάδα
• 32,2-48 km την εβδομάδα
• > 48 km την εβδομάδα

δεν εμφάνισαν υψηλότερο επιπολασμό οστεοαρθρίτιδας γόνατος σε σύγκριση με τους μη τακτικούς δρομείς.

«Πώς επιδρά η προπόνηση τρεξίματος στις αρθρώσεις μου;»

Μελέτες αξιολόγησης χόνδρου έγιναν με χρήση μαγνητικής τομογραφίας πριν και μετά το τρέξιμο².Οι ποιοτικές αναλύσεις έδειξαν ότι η επαναλαμβανόμενη έκθεση των αρθρώσεων στο τρέξιμο δεν επηρεάζει σημαντικά  τη μορφολογία και τη σύνθεση του χόνδρου.

Τα δεδομένα δείχνουν ότι το τρέξιμο δεν οδηγεί στον σχηματισμό νέων βλαβών του χόνδρου του γόνατος.  Ωστόσο, παραμένουν  αντικρουόμενα τα στοιχεία σχετικά με προϋπάρχουσες βλάβες, τις οποίες το τρέξιμο ενδέχεται να επιδεινώσει.

Η επανειλημμένη έκθεση στο τρέξιμο δεν προκάλεσε αλλαγές στο πάχος ή τη σύνθεση του χόνδρου του ποδιού και του αστραγάλου.

Οι αλλαγές στον χόνδρο των κάτω άκρων μετά από τρέξιμο είναι παροδικές. Οι άμεσες αλλαγές στη μορφολογία και τη σύνθεση του χόνδρου, που πιθανότατα αντανακλούν τη φυσική δυναμική των υγρών, δεν επιμένουν και γενικά δεν ήταν στατιστικά σημαντικές. Τα αποτελέσματα υποδεικνύουν ότι ο χόνδρος ανακάμπτει καλά μετά από ένα μόνο τρέξιμο και προσαρμόζεται σε επαναλαμβανόμενη έκθεση.

«Έχω ΟΑ στο γόνατό μου. Απαγορεύεται να τρέχω;»

Τα υψηλότερα επίπεδα μιας  μέτριας έως έντονης σωματικής δραστηριότητας, όπως το τρέξιμο,  βελτιώνουν τη θνησιμότητα από κάθε αιτία και τα καρδιαγγειακά συμβάματα. Ωστόσο, άτομα υψηλού κινδύνου για θνησιμότητα και καρδιαγγειακά επεισόδια, είναι αρκετά πιθανό λόγω ηλικίας να έχουν οστεοαρθρίτιδα.

Δεν έχει γίνει σαφής η επίδραση του τρεξίματος  σε άτομα με ΟΑ γόνατος. Ως εκ τούτου, μια μελέτη³ στο πλαίσιο της Πρωτοβουλίας για την Οστεοαρθρίτιδα (OAI) (2004-2014) περιέλαβε άτομα ηλικίας 50 ετών και άνω, με ΟΑ σε τουλάχιστον ένα γόνατο. Αξιολογήθηκε η συσχέτιση του τρεξίματος που επέλεγαν τα ίδια τα άτομα να κάνουν, με τα συμπτώματα και την εξέλιξη των βλαβών σε άτομα με ΟΑ του γόνατος. Οι συμμετέχοντες ήταν 1203 και είχαν μέση ηλικία 63,2 έτη.

Μεταξύ των ατόμων ηλικίας  50 ετών και άνω με ΟΑ γόνατος, το τρέξιμο που επιλέγεται αυτόβουλα από τα άτομα σχετίζεται με βελτιωμένο πόνο στο γόνατο και όχι με επιδείνωση του πόνου ή με ακτινογραφικά ορατή δομική εξέλιξη της ΟΑ.

Επομένως, το τρέξιμο που επιλέγετε μόνοι σας, το οποίο πιθανότατα επηρεάζεται από τα  συμπτώματα σας και προσαρμόζεται σε  χαμηλότερη ένταση και μικρότερη διάρκεια, δεν απαγορεύεται εαν έχετε οστεοαρθρίτιδα. Κάθε άλλο μάλιστα, συστήνεται η άσκηση και το τρέξιμο, εφόσον δεν επιδεινώνονται οι αρθρικές ενοχλήσεις, για τη συμβολή που έχουν στη συνολική υγεία, στον έλεγχο του βάρους και στην ευεργετική τους επίδραση στο καρδιοαναπνευστικό και άλλα συστήματα του οργανισμού.

1. Lo GH, Musa SM, Driban JB, Kriska AM, McAlindon TE, Souza RB, Petersen NJ, Storti KL, Eaton CB, Hochberg MC, Jackson RD, Kwoh CK, Nevitt MC, Suarez-Almazor ME. Running does not increase symptoms or structural progression in people with knee osteoarthritis: data from the osteoarthritis initiative. Clin Rheumatol. 2018 Sep;37(9):2497-2504. doi: 10.1007/s10067-018-4121-3. Epub 2018 May 4. PMID: 29728929; PMCID: PMC6095814
2. Khan MCM, O’Donovan J, Charlton JM, Roy JS, Hunt MA, Esculier JF. The Influence of Running on Lower Limb Cartilage: A Systematic Review and Meta-analysis. Sports Med. 2022 Jan;52(1):55-74. doi: 10.1007/s40279-021-01533-7. Epub 2021 Sep 3. PMID: 34478109.
3. Burfield M, Sayers M, Buhmann R. The association between running volume and knee osteoarthritis prevalence: A systematic review and meta-analysis. Phys Ther Sport. 2023 Feb 13;61:1-10. doi: 10.1016/j.ptsp.2023.02.003. Epub ahead of print. PMID: 36809693.

ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΦΩΤΕΙΝΟΥ