Ηικανότητα της άσκησης να προάγει την αναγέννηση των ιστών έχει προσελκύσει την προσοχή πολλών ερευνητών τις τελευταίες δεκαετίες. Είναι γνωστό ότι ο ανθρώπινος οργανισμός έχει ασθενή αναγεννητική ικανότητα, επομένως η βελτίωση της αποτελεσματικότητας της αναγέννησης των ιστών αποτελεί σύγχρονο στόχο της ιατρικής και της βιολογίας, για την καταπολέμηση των τραυματισμών, της γήρανσης και διαφόρων ασθενειών.
Οι πρόσφατες ραγδαίες εξελίξεις στη μοριακή βιοτεχνολογία έχουν δείξει ότι τόσο η προπόνηση αντοχής όσο και η άσκηση με αντιστάσεις, δηλαδή δύο παραδοσιακοί τύποι εκγύμνασης, πυροδοτούν μια σειρά από φυσιολογικές αντιδράσεις που μέσω βιολογικών μηχανισμών ρυθμίζουν το ανθρώπινο σώμα.
Με βάση τα ενθαρρυντικά αποτελέσματα σε συνεχιζόμενες μελέτες, διευρύνονται οι ορίζοντες στην ανακούφιση ενός ευρέος φάσματος ασθενειών, όπως μεταβολικές παθήσεις, νευροεκφυλιστικές διαταραχές, όγκοι και καρδιαγγειακές παθήσεις.
Σε μια ολοκληρωμένη μελέτη1 πλήθους εμπλεκόμενων φυσιολογικών μηχανισμών, παρέχεται αναλυτικά η περιγραφή των πλεονεκτημάτων της άσκησης στην αναγέννηση των ιστών σε διάφορα όργανα, εστιάζοντας κυρίως στο μυοσκελετικό σύστημα, το καρδιαγγειακό σύστημα και το νευρικό σύστημα. Η έρευνα εμβαθύνει σε υποκείμενους μοριακούς μηχανισμούς που σχετίζονται με τα αναγεννητικά αποτελέσματα της άσκησης, τις αναδυόμενες θεραπευτικές επιλογές που αυτή παρέχει, καθώς και τις σχετικές δυσκολίες και προκλήσεις.
Οφέλη της άσκησης στην αναγέννηση των ιστών:
- Στον καρδιακό μυ, η άσκηση προκαλεί φυσιολογική υπερτροφία της αριστερής κοιλίας της καρδιάς και σε περίπτωση εμφράγματος του μυοκαρδίου προκαλεί μείωση της περιοχής του εμφράγματος προάγοντας τον πολλαπλασιασμό των καρδιομυοκυττάρων.
- Στους σκελετικούς μύες, η άσκηση προκαλεί μυϊκή υπερτροφία προάγοντας τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων τόσο σε φυσιολογικές όσο και σε παθολογικές καταστάσεις. Η αγγειογένεση και η αύξηση των μιτοχονδρίων βοηθούν στην καθυστέρηση της μυϊκής κόπωσης.
- Στο κεντρικό νευρικό σύστημα, η άσκηση ενισχύει τη νευρογένεση, την αναγέννηση των νευραξόνων και την εγκεφαλική αγγειογένεση για τη βελτίωση των κινητικών, αισθητηριακών και γνωστικών λειτουργιών. Η άσκηση μπορεί επίσης να βελτιώσει τις αισθητηριακές και κινητικές λειτουργίες μετά από τραυματισμό του νωτιαίου μυελού και να συμβάλει στην επιτυχή θεραπευτική χρήση μεταμοσχευμένων βλαστοκυττάρων.
- Στο περιφερικό νευρικό σύστημα, η άσκηση αυξάνει τους κλάδους των νευρικών ινών στο δέρμα και προάγει τη νευρογένεση, έτσι ώστε να ανακουφίσει τον πόνο, να βελτιώσει την αίσθηση και την κινητική λειτουργία των ασθενών με περιφερική νευροπάθεια.
- Στο αιμοποιητικό, η άσκηση μπορεί να επηρεάσει το περιβάλλον του μυελού των οστών ώστε να προωθήσει τον πολλαπλασιασμό των αιμοποιητικών βλαστικών κυττάρων και την παραγωγή λευκοκυττάρων.
- Στον χόνδρο και στα οστά, η άσκηση ρυθμίζει τα σκελετικά βλαστοκύτταρα καθώς και την αγγειογένεση των οστών, αυξάνοντας την οστική πυκνότητα. Επιπλέον, ενισχύει την αναγέννηση των μετατραυματικών χόνδρινων βλαβών ενώ θεωρείται επίσης ως αποτελεσματικό επικουρικό στις θεραπείες για την αναγέννηση του χόνδρου.
- Στο ήπαρ, η άσκηση προάγει την ικανότητα αναγέννησης του λιπώδους ήπατος, βελτιώνοντας την ανοχή του στην ισχαιμία. Επιπλέον, προάγει τον πολλαπλασιασμό των ηπατοκυττάρων και των μιτοχονδρίων σε ασθενείς με μερική ηπατεκτομή.
Καθώς η έρευνα προχωρά παρέχοντας επιστημονική τεκμηρίωση για την αναγέννηση των ιστών που προκαλείται από την άσκηση, δημιουργείται μια ισχυρή θεωρητική βάση για αναπτυσσόμενες φαρμακευτικές επιλογές, όπως τα «μιμητικά άσκησης». Αυτά λειτουργούν ως εναλλακτικές λύσεις για άτομα που για διάφορους λόγους (πχ νευρολογικά νοσήματα, αναπηρία κ.α.) αδυνατούν να επωφεληθούν στο πλήρες εύρος από τα οφέλη της άσκησης.
Πέρα από κάθε αμφιβολία, η αναγεννητική ιατρική της άσκησης είναι ένας αναδυόμενος και πολλά υποσχόμενος τομέας. Επί του παρόντος, μια ποικιλία βιολογικών μονοπατιών σηματοδότησης και ορισμένα σχετικά νέα μόρια έχουν ταυτοποιηθεί ως σχετικά με την αναγέννηση και την προσαρμοστική επίδραση της άσκησης, παρουσιάζοντας περισσότερες πιθανές προοπτικές για την πρόληψη και τη θεραπεία ασθενειών.
- Chen J, Zhou R, Feng Y, Cheng L. Molecular mechanisms of exercise contributing to tissue regeneration. Signal Transduct Target Ther. 2022 Nov 30;7(1):383. doi: 10.1038/s41392-022-01233-2. PMID: 36446784; PMCID: PMC9709153.
ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΦΩΤΕΙΝΟΥ